Dieren kunnen weldra veilig uit het water in kanaal Dessel-Turnhout-Schoten
Kanalen vormen– net als wegen – grote barrières voor dieren in de natuur. Dieren geraken vaak niet meer uit het water door de steile kanaalwanden.
Langs het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten worden nu bijna 80 plekken zo ingericht dat dieren veilig kunnen overzwemmen en het water verlaten. Het gaat om een samenwerking tussen het Departement Omgeving, de Vlaamse Waterweg, het Agentschap voor Natuur en Bos en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek.
Tegen de zomer moeten alle fauna-uitstapplaatsen en faunaladders klaar zijn.
Het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten is één van de Kempense kanalen tussen Maas en Schelde. Het is een belangrijke waterweg voor schepen tot 600 ton. Maar natuurontwikkeling en recreatie worden alsmaar belangrijker. Het kanaal loopt door waardevol natuur- en open ruimtegebied waar ook heel wat dieren leven.
Dankzij de vrij goede waterkwaliteit kan je hier veel vissoorten aantreffen.
De meeste wilde dieren kunnen best goed zwemmen. Maar eens in het water, raken ze er niet meer uit. In tegenstelling tot natuurlijke schuine oevers kunnen dieren rechte kanaalwanden niet beklimmen. Kanalen zijn dan ook harde grenzen voor onze natuur.
Daarom worden er nu extra fauna- uitstapplaatsen (FUP’s) en faunaladders aangelegd. Op die manier wordt de natuur aan beide zijden van het kanaal ontsnipperd en kunnen onder andere reeën, vossen en hazen, maar ook amfibieën of watervogels met kuikens terug vaste voet aan de grond krijgen.
De oevers bestaan grotendeels uit een houten palenrij, verstevigd met metalen draadgaas en geotextiel om de grond vast te houden. Voor het maken van een FUP wordt een deel van de bestaande oeverconstructie verwijderd, zodat opnieuw een helling kan worden aangelegd. De kraanwerken gebeuren vanop pontons in het water, om de oevers niet te belasten.
Rondom de FUP komt ingezaaide teelaarde, zodat de uitstapplaats er natuurlijk uitziet en dieren zich daarop kunnen richten wanneer ze uit het water willen. Waar het moeilijk is om een volwaardige FUP in de oevers te bouwen, plaatsen we grote of kleinere faunaladders tegen de bestaande oever. Zo worden binnen dit project in totaal 78 extra uitstapmogelijkheden voor dieren gerealiseerd.
Otters en Natura 2000
Otters zijn weer terug in Vlaanderen. Dit is een in Europa beschermde diersoort. Heel wat plasrijke gebieden rond het kanaal, waaronder de Kempense kleiputten, zijn geschikt leefgebied voor de otter, net zoals de Antitankgracht, die het kanaal kruist in Brecht.
Met de aanleg van de uitstapmogelijkheden zorgen we ervoor dat de otter zich langs het kanaal kan verplaatsen, op de juiste plekken uitstappen én de overstap kan maken naar de Antitankgracht.
Begin april startte ook het project ‘Otter over de Grens’, waarmee langs de Antitankgracht nog bijkomende ontsnipperende maatregelen zullen genomen worden. En dat is nodig: otters zijn fervente roofdieren die een gebied tot wel 10 km² doorkruisen als ze op jacht gaan.
Maar deze werken zijn zeker niet voor de otter alleen. Grote delen langs het Kanaal zijn Natura 2000 gebied, zoals het Kooldries-Hoofsweer domein. Dit is topnatuur in Vlaanderen die deel uitmaakt van een Europees netwerk aan natuurgebieden. Door deze gebieden met elkaar te verbinden kunnen soorten vrij migreren, voedsel en leefgebied vinden en kan er voldoende genenuitwisseling gebeuren om gezonde populaties te creëren die weerbaar zijn tegen de klimaatverandering.
VAPEO – samenwerking binnen de Vlaamse Overheid
Binnen de Vlaamse overheid wordt sinds 2019 samengewerkt aan een Vlaams Actie Programma Ecologische Ontsnippering (VAPEO) voor wegen. Bedoeling is dit in de toekomst uit te breiden naar de Vlaamse Waterwegen.'
